DİVAN EDEBİYATI (13-19. YY)

Divan edebiyatı Türklerin 13. ve 19. yüzyıllar arasında Anadolu’da oluşturdukları İslam kültürünün ortak özelliklerini yansıtan, geniş ölçüde Arap ve Fars edebiyatımın etkisini taşıyan yazılı edebiyatımızdır. Divan edebiyatı, Türklerin İslam dinini kabul ettikleri ilk dönemlerden başlayarak oluşmuştur. Şiir ve düzyazı alanındaki en eski örnekler 13. yüzyıldan kalmıştır. Şairlerin eserlerini “Divan” adı verilen kitapta topladıkları için bu ismi almıştır.

DİVAN EDEBİYATININ GENEL ÖZELLİKLERİ

Divan edebiyatının dili Arapça, Farsça, Türkçe karışımı olan Osmanlıcadır.
Klişe bir edebiyattır. Duygu ve düşünceler kalıplaşmış sözlerle (mazmun) anlatılır.
Anlatılan konu değil, anlatış biçimi ön plandadır.
Soyut bir edebiyattır. İnsan ve doğa gerçekte olduğundan farklı ele alınmıştır.
Aydın (yüksek) zümrenin edebiyatıdır. Medrese kültürü hakimdir. Genellikle saraya ve çevresine seslenir.
Söz sanatlarına bolca yer verilmiş, sanat yapmak amaç olmuştur.
Arap ve İran edebiyatının etkisi ile ortaya çıkmıştır.
Nazım (şiir) ön planda tutulmuş, nesre (düzyazı) az yer verilmiştir.
Nesir alanında tezkireler, münşeatlar, tarihler, dini metinler ve nasihatnamelere de rastlanmaktadır. Bunlarda da sanat yapma amacı ön plandadır.
13. yüzyılda gelişmeye başlamış 15. ve 16. yüzyıllarda en olgun dönemini yaşamış, 19. yüzyıla kadar sürmüştür.

DİVAN ŞİİRİNİN GENEL ÖZELLİKLERİ

Nazım birimi genellikle beyittir ve cümle beyitte tamamlanır. Beyit, cümleye egemendir.
Şiirlerde tam ve zengin uyak kullanılmıştır. Göz için kafiye anlayışı hakimdir.
Şiirler konuyu içeren başlıkları olmadığı için nazım biçimlerine göre adlandırılmıştır.
Şiirde daha çok aşk, sevgili, din ve kadercilik gibi konular işlenmiştir.
Aruz vezni kullanılmıştır.
Şiirler, gazel, kaside, mesnevi ve rubai gibi belli nazım şekilleri ile yazılmıştır.
Bütün güzelliğine değil parça güzelliğine önem verilmiştir.
Arapça ve Farsça sözcükler ve tamlamalar yoğun olarak kullanılmıştır.
Ağırlıklı olarak aşk acısından duyulan mutluluk dile getirilmiştir.
Kavramlar, ortaklaşa kullanılan kalıplaşmış sözlerle, mazmunlarla anlatılmıştır.
Şiirler “divan” adı verilen kitaplarda toplanmıştır.
Şekil güzelliği sağlamak için eşanlamlı sözlere yer verilmiştir.
Kişisel sevinçlere ve acılara çok yer verilmiştir.
Tasavvufla ilgili terimler geniş ölçüde kullanılmıştır.

DİVAN EDEBİYATI NAZIM BİÇİMLERİ