YAKUP KADRİ KARAOSMANOĞLU (1889 – 1974)
Yakup Kadri önce Fecr-i Ati topluluğunun kurucu üyeleri arasında yer almaktadır. Daha sonra da Milli Edebiyatçılara katılmıştır. Cumhuriyet Dönemi’nde de eser vermeye başlamıştır.
Fecr-i Ati yıllarında daha bireysel sanat şahsi ve muhteremdir anlayışını savunan bir anlayışla eserler vermiştir. Nirvana adlı piyesi ilk yayınlanan eseridir. (1909)
Balkan Savaşı ve arkasından gelen I. Dünya Savaşı’ndan sonra bu bireysel sanat anlayışını bırakıp Milli Edebiyata yönelmiştir.
Onun eserlerinde Tanzimat’tan (Sultan Abdülmecid devrinden) 1950’lerin Türkiye’sine kadar geçen yüzyıl içindeki tarihî olayları ve sosyal değişmeleri görebilmekteyiz.
Yakup Kadri Fransız realist ve natüralistlerini benimsemiş, eserlerinde de bu akıma uygun olarak bozulan toplum hayatını ve bu hayatın içindeki bozulan insanları sıklıkla işlemiştir. Onun eserlerinde hayata küsmüş, hayal kırıklığına uğramış, kötülüklere uğramış irade yoksulu kahramanları sıkça görebiliriz.
Eserleri:
Roman: Kiralık Konak, Nur Baba, Hüküm Gecesi, Sodom ve Gomore, Yaban, Ankara, Bir Sürgün, Panorama, Hep O Şarkı,
Hikaye: Bir Serencam, Rahmet, Milli Savaş Hikayeleri
Mensur Şiir: Erenlerin Bağrından, Okun Ucundan
Tiyatro: Nirvana, Veda, Sağanak, Mağara
Anı: Zoraki Diplomat, Anamın Kitabı, Vatan Yolunda, Politikada 45 Yıl, Gençlik ve Edebiyat Hatıraları
Monografi: Atatürk, Ahmet Haşim
Romanlarının Kısa Özeti
Bir Sürgün: Jön Türkler’in Avrupa’daki macerasını bir dram şeklinde anlatan romanıdır. II. Abdülhamit döneminde sürgüne gönderilen Doktor Hikmet başkahramandır.
Kiralık Konak: 18. yy. sonlarında başlayan modernleşme hayatını, bu hayatın getirmiş olduğu yanlış batılılaşmayı, sosyal değişimi kuşak çatışması ile ustaca göstermiştir.
Naim Efendi kızı Seniha, Damadı Servet Bey ve torunları Seniha ve Celil ile Cihangir’de bir konakta yaşamaktadırlar. Geleneklerine uygun bir yaşayış tarzı benimseyen Naim Efendi ile Damadı ve özellikle torunu Seniha’nın yaşam tarzlarındaki ve hayat değerleri arasındaki uçurum gözler önüne serilir.
Servet Bey ve ailesi Geleneği ve tarihî birikimi olan bir yaşayış tarzının temsil eden konaktan Şişli’deki bir apartman dairesine taşınarak Naim Efendi’yi konakta tek başına bırakırlar.
Sodom ve Gomore: Yazar bu ismi niçin seçtiğini romanın başında şöyle açıklar: “Sodom ve Gomore Lût ve İbrâhim devrinde Filistin diyarının türlü ahlâk bozukluklarıyla Tanrı’nın gazabına uğramış iki büyük şehridir.” İşgal altındaki İstanbul’da milli değerlerden yoksun, Düşmanla işbirliğine varan batı hayranlığı ve sosyal çöküntü roman kahramanları Leyla ve Necdet’in arka planında anlatılır.
Nur Baba: Osmanlı askerî sisteminin temelinde önemli rolü olan Bektaşî tekkelerinin aslî fonksiyonundan uzaklaşmasını tekke şeyhi olan Nuri’nin etrafında anlatmaktadır.
Hüküm Gecesi: Roman kahramanı Ahmet Kerim ile II. Meşrutiyet yıllarını, İttihat ve Terakki’deki bozulmaları ve parti kavgalarını anlatır.
Yaban: Çanakkale Savaşı’nda kolunu kaybeden Ahmet Celal emir eri Mehmet Ali’nin köyüne yerleşir. Köylüleri milli mücadeleye inandırmaya çalışır, tepki görür. Köyü Yunanlılar işgal edince Ahmet Celal ve Emine yaralanır. Emine’nin yarası ağırdır. Ahmet Celal hatıralarını yazdığı defterini Emine’ye verir ve kaçar. Sakarya Savaşı’ndan sonra köye gelen heyet yıkıntılar arasında Ahmet Cemal’in hatıra defterini bulur. Aydın – köylü çatışmasını işleyen roman Ahmet Cemal’in hatıra defterinden anlatılır.
Ankara: Kahramanımız Selma Hanım’ın hayatı ve evlilikleri ile Cumhuriyet yıllarındaki ferdî çıkar ilişkilerini hikâye eder
Panorama: Panorama I’de Cumhuriyet’in ilanından Atatürk’ün ölümüne kadar olan süreyi anlatır. Hemen arkasından yayınladığı Panorama II, Atatürk’ün ölümünden 1950 yılına kadar geçen süreyi anlatır.
Hep O Şarkı: Sultan II. Abdülaziz döneminde başlayan roman, paşa kızı olan Münire’nin yasak aşkının arkasında sosyal çürüme ve çöküş anlatılmaktadır.
