Paragrafta Düşünceyi Geliştirme Yolları
Yazar paragrafta ele aldığı konuyu daha iyi anlatmak, okuyucuyu ikna etmek için çeşitli yöntemlerden yararlanır. Buna düşünceyi geliştirme yolları denir. Aşağıda en çok kullanılan düşünceyi geliştirme yolları verilmiştir. Bunların dışında “yinelemeler”, “sayıp dökmeler”, “çoğullaştırmalar” gibi ifadeler de kullanılmaktadır.
1. Karşılaştırma
İki varlık, olay, kavram veya durumun benzer ve farklı yönlerinin ortaya konulmasıdır.
“Oysa”, “en”, “daha”, “daha çok” “ise” gibi ifadelerle karşılaştırma yapılır.
Karşılaştırma yapılırken iki varlığın da söylenmesine gerek yoktur.
Örnek:
Tarih dersini daha çok severim.
Yukarıdaki cümlede görülen dersler sevme yönünden karşılaştırılmıştır. Diğer dersler söylenmemiş sadece tarih dersi söylenmiştir.
2. Tanımlama
Bir varlığı ya da kavramın ne olduğunun ortaya konulmasıdır.
“Tanımlama bu nedir?” sorusuna verilen cevaptır.
Örnek:
Teleferik, birbirinden uzak iki yer arasında, havada gerilmiş olan bir ya da birkaç çelik halat üzerinde bağlanarak yol alan asılı taşıttır.
3. Örneklendirme
Anlatılanların daha inandırıcı ve anlaşılır olabilmesi için örnekler verilebilir. Bu örnekler daha çok soyut bir düşünceyi veya anlaşılması zor olan bir kavramı açıklamak için kullanılır.
Örnek:
Ankara, tarihin şaşırtıcı terkipleriyle doludur. Burada kerpiç bir duvardan İyonya tarzında sütun başlığı fırlar; bir türbe merdiveninin basamağında bir Roma konsülünün şehre gelişini kutlayan bir taş görünür, Ahi Şerafettin’in türbesini, asırlardır Greko Romen aslanı bekler. Bu yüzden Aslanhane adını alan caminin mihrabında Etilerin toprak ve bereket ilahesinden başka bir şey olmayan bir yılan, meyveler arasında dolanır.
Yazar, parçanın ilk cümlesindeki savını inandırıcı kılmak için aşağıdakilerden hangisine özellikle başvurmuştur?
A) Örneklere ağırlık verme
B) Öyküleyici anlatım yolunu seçme
C) Konuyu tartışma içinde sunma
D) Okurun hayal gücüne dayanma
E) Kanılarını öne çıkarma
(1982- ÖYS)
4. Tanık Gösterme
Yazar düşüncesini desteklemek için alanında uzman, tanınmış, o alanda otorite kabul edilmiş kişilerin görüşlerine yer verebilir. Bu görüş aynen alınıp verilebildiği gibi dolaylı yoldan da aktarılabilir.
Örnek:
Deneme en kolay yazı türlerinden biridir. hemen hemen her yazar ilk önce denemeyle başlar yazın hayatına. Denemede konu sınırı, sıkıntısı yoktur. Kişi her hangi bir düşünceyi kendi görüşlerine hislerine göre kaleme alır. İçinden gelenleri özgürce aktarır. Nurullah Ataç’ın deneme için “Benlerin ülkesidir.” demesi bunu gayet iyi açıklıyor sanırım.
5. Kişileştirme
İnsan dışındaki varlıklara insani özellikler yüklemeye kişileştirme denir. Yazar bazı duyguları aktarırken anlatımı daha etkili kılmak için kişileştirmelerden yararlanabilir.
Örnek:
Sabaha kadar huysuz huysuz esen lodos, sabahın ilk ışıklarında yorgun düşmüş. Dağın yamacındaki ormanlık alanda mışıl mışıl bir uykuya geçmişti.
7. Benzetme
Bir kavramın etkinliğini arttırmak için daha kusursuz bir şeyi örnek olarak göstermeye benzetme denir.
Benzetme yapılırken genellikle “gibi, sanki, adeta, tıpkı” sözlerine yer verilir.
Örnek:
Güneş adeta salına salına yürüyen bir sevgili gibi karşı tepelere doğru iniyordu.
8. Sayısal Verilerden Yararlanma
Yazar ortaya koyduğu düşünceyi kanıtlamak için sayısal verilerden yararlanabilir. Bu sayısal veriler; anketler, istatistikler, grafikler, raporlar olabilir
Örnek:
Ağustos ayını ülkemiz yağış yönünden oldukça fakir geçirmiştir. Yağış miktarı her bölgede geçen yılın aynı ayına göre bir hayli düşük gerçekleşmiştir. Karadeniz bölgemizde Ağustos ayı yağış ortalaması 31.7 mm, normali 37.1 mm ve geçen yıl yağış ortalaması 55.7 mm’dir. Yağışlarda normaline göre %15, geçen yıl ağustos ayı yağışlarına göre %43 azalma gerçekleşmiştir. İç Anadolu Bölgemizde ise Ağustos ayı yağış ortalaması 2.3 mm, normali 8.8 mm ve geçen yıl yağış ortalaması 18.4 mm’dir. Yağışlarda normaline göre %74, geçen yıl ağustos ayı yağışlarına göre %88 azalma gerçekleşmiştir.
