HALK HİKAYESİ
Türk Edebiyatında XVI. yüzyıldan itibaren görülmeye başlayan anonim hikayelerdir. Bu hikayeler genellikle aşıklar tarafından saz eşliğinde nazım – nesir karışık bir şekilde anlatılarak dilden dile anlatıla gelmiştir.
Modern anlamda hikaye türünün henüz gelişmediği bir dönemde hikaye ve romanın yerini tutan önemli bir tür olarak karşımıza çıkar halk hikayeleri. Hikayeler destanlar kadar abartılar ile yüklü olmasa da yine de olaylarda ve kahramanlarda abartılar dikkat çeker.
Halk hikayeleri genellikle aşk teması etrafında oluşmakla birlikte bazen kahramanlık temalı hikayeler de görülür.
Halk Hikayelerinin Özellikleri:
- Halk hikayeleri âşıklar tarafından düğün ve derneklerde anlatılarak yayılmıştır.
- Destanlara göre olağanüstülükler daha azdır.
- Destanlar bir bölgeye ya da bir topluluğa ait iken halk hikayeleri daha geneldir. aynı hikaye çok değişik bölgelerde, farklı milletlerde görülebilir.
- Pertev Naili Boratav’a göre halk hikayeleri, destandan romana geçiş ürünleridir.
- Halk hikayelerinde nazım – nesir karışıktır. Nesir bölümünde olaylar, nazım bölümünde duygular anlatılır. Şiir bölümleri genelde koşma şeklindedir ve dinleyicilerde duygu yoğunluğu oluşturur.
- Halk hikayeleri destanlar gibi gerçek bir olaya dayanması şart değildir. Kahramanlar ve olaylar hayali olabilir.
- Masallarda olduğu gibi kalıplaşmış ifadeler, tekerlemeler kullanılır.
- Anonim eserlerimizdir.
- Halk hikayelerinin dili sade, halkın konuşma dilidir.
- Halk hikayelerini “Aşk Konulu” ve “Kahramanlık Konulu” olmak üzere ikiye ayırabiliriz.
- Dede Korkut Hikayeleri destantan halk hikayesine geçiş ürünü olarak kabul edilir.
Halk Hikayelerinin Bölümleri:
Döşeme: Hikayenin giriş bölümüdür. Aşık bir tekerlemeyle başlar kahramanları tanıtır. İnsanların dikkatini çeker.
Asıl Olay: Asıl hikayenin anlatıldığı bölümdür. serim düğüm ve çözüm bölümleri belirgindir.
Dua: Anlatıcı (aşık) hikayeyi bitirir. Tüm kavuşamayan aşıklar için dualar eder yine tekerleme veya özlü sözlerle hikayeyi bitirir.
Efsane: Kavuşamayan sevgililerin öbür tarafta kavuştuklarını veya bu aşkın her yıl bir olay ile tekrarlandığının anlatıldığı bölümlerdir.
Halk hikâyeleri; Türk, Arap ve İran-Hint kaynaklı olmak üzere üç grupta toplanır:
Türk kaynaklı hikâyeler: Dede Korkut Hikâyeleri, Kerem ile Aslı, Âşık Garip, Emrah ile Selvihan…
Arap kaynaklı hikâyeler: Yusuf ü Züleyha, Leyla ile Mecnun…
Hint-İran kaynaklı hikâyeler: Ferhat ile Şirin, Kelile ve Dimne…
HALK HİKAYESİ ÖRNEKLERİ:
Köroğlu Hikayesi
