FİİLİMSİLER

Fiillere gelen fiilimsi ekleri ile türeyen, eylem bildiren, cümle de isim, sıfat veya zarf görevinde bulunan kelimelere fiilimsi denir.

  • Fiilimsiler öncelikle fiilden türemiş olmalıdır.
  • Fiilimsiler yan cümlecik kurarlar. Bir cümlede ne kadar fiilimsi var ise o kadar yan cümlecik vardır. (Bakınız Cümle Türleri)
  • Fiilimsiler cümlede isim, sıfat veya zarf görevinde olmalıdır.
  • Fiilimsiler “İsim-Fiil”, “Sıfat-Fiil” ve “zarf-Fiil” olmak üzere üçe ayrılır.

 

İSİM-FİİLLER

Fillere isim-fiil ekleri (-me, -mek, -iş) getirilerek fiilin adı oluşturulur.

  • İsim- fiiller fiil özelliğini kaybetmiş o fiilin adı olmuştur. Artık isim olmuştur. O yüzden isim-fiiller, tamlama kurabilir, çoğul ekleri, hal ekleri alabilirler.

Örnek: Öğretmen sınıfa girince vakit geçirmeden yoklama yapardı.

Gülmek, her hastalığın ilk tedavisidir.

Bakanlık bu konuda görüş belirtmedi.

Dikkat: İsim-fiil eki olan “-me, -ma” eki ile olumsuzluk eki birbirine karıştırılmamalıdır.

Koşma zor bir spordur. (isim-fiil eki)

Koşma, bir yerini sakatlayacaksın ( Olumsuzluk eki)

Bu iki eki birbirinden ayırt edebilmek için “-me” eki yerine “-mek” mastar ekini getiririz. Eğer kelime anlamlı oluyorsa isim-fiil ekidir, olmuyorsa olumsuzluk ekidir.

Koşmak zor bir spordur. 

Koşmak, bir yerini sakatlayacaksın

 

SIFAT-FİİL

Fiillere getirilen “-an, -ası, -mez, -ar, -dik, -ecek, -miş”  (anası mezar dikecekmiş) ekleri ile yapılan sıfatlardır. Bunlara “ortaç” adı da verilir.

Örnek: Ankara’ya giden otobüs az önce hareket etti.

Görünmez kaza ne yapalım.

  • Sıfat-fiiller tıpkı sıfatlar gibi bir ismi nitelerler.
  • Sıfat-fiilin önündeki isim düşerse, sıfat fiil adlaşmış olur.
  • Adlaşmış sıfat-fiiller isim tamlaması oluşturabilir.
  • Sıfat-fiiller ve adlaşmış sıfat-fiiller diğer fiilimsiler gibi eylem bildirirler. eylem bildirmiyorsa sıfat-fiil değil isimdir.

Dikkat: Sıfat-fiil ekleri ile haber kiplerinin ekleri birbirine karışabilir.  -mez,:geniş zamanın olumsuzu, -ar: geniş zaman, -dik: görülen geçmiş zaman, -ecek: gelecek zaman ekleri de olabilir.

Örnek: Gelecek yıl seni görmeye tekrar geleceğim.  

gelecek yıl: sıfat fiil                   geleceğim: gelecek zaman eki

 

ZARF-FİİLLER

Fiillere zarf-fiil ekleri alan ve cümle içinde zarf görevinde bulunan fiillere denir.

Zarf-fiil ekleri şunlardır: -ip, -dıkça, -erek, -ince, -ken, -madan,  -eli, -esiye, -maksızın, -r….-mez, -a…..-a, -dığında….

  • Zarf-fiiller cümlede zarf görevinde bulunurlar.
  • Zarf-fiiller diğer fiilimsiler gibi yancümlecik oluştururlar.

Örnek: Arkadaşıma bakıp çıkacağım.

Günler geçtikçe özlemi daha fazla artıyordu.

Gelir gelmez hemen haber verdim.

Akşama kadar durmaksızın çalıştık.

 

Fiilimsiler Konu Testi

Cevap bırakın

E-posta hesabınız yayımlanmayacak.