Fiil Çekimleri
Fiil Çekimleri
Fiil kök ya da gövdelerine kip eki ve kişi eki getirilerek oluşturulan yapıya fiil çekimi veya çekimli fiil denir.
A. HABER (BİLDİRME) KİPLERİ
- Eylemin hangi zamanda gerçekleştiğini veya gerçekleşeceğini bildiren zaman eklerimizdir
-
GörülenGeçmiş Zaman (-di)
Olayın geçmişte olduğunu anlatan kişinin de bu olayı yaşadığı veya şahit olduğu olayları, durumları anlatmak için kullanılan zaman kipimizdir.
Örnek: Bu yıl bahar daha erken geldi.
| ŞAHIS | OLUMLU | OLUMSUZ | ||||
| I. Tekil şahıs | geldim | gelmedin | ||||
| II. Tekil şahıs | geldin | gelmedin | ||||
| III. Tekil şahıs | geldi | gelmedi | ||||
| I. Çoğul şahıs | geldik | gelmedik | ||||
| II. Çoğul şahıs | geldiniz | gelmediniz | ||||
| III. Çoğul şahıs | geldiler | gelmediler | ||||
2. Öğrenilen Geçmiş Zaman (-miş)
Geçmişte yaşanmış ve bitmiş anlatan kişinin de başkasından duyduğu olay ve durumları anlatmak için kullandığımız haber kipimizdir.
Örnek: Henüz 8 yaşında iken yatılı okula verilmiş.
| ŞAHIS | OLUMLU | OLUMSUZ | ||||
| I. Tekil şahıs | gelmişim | gelmemişim | ||||
| II. Tekil şahıs | gelmişsin | gelmemişsin | ||||
| III. Tekil şahıs | gelmiş | gelmemiş | ||||
| I. Çoğul şahıs | gelmişiz | gelmemişiz | ||||
| II. Çoğul şahıs | gelmişsiniz | gelmemişsiniz | ||||
| III. Çoğul şahıs | gelmişler | gelmemişler | ||||
3. Şimdiki Zaman (-yor)
Şuanda yaşanan olay ve durumları anlattığımız zaman kipimizdir.
Örnek: Üç saattir yağmur yağıyor.
| ŞAHIS | OLUMLU | OLUMSUZ | ||||
| I. Tekil şahıs | geliyorum | gelmiyorum | ||||
| II. Tekil şahıs | geliyorsun | gelmiyorsun | ||||
| III. Tekil şahıs | geliyor | gelmiyor | ||||
| I. Çoğul şahıs | geliyoruz | gelmiyoruz | ||||
| II. Çoğul şahıs | geliyorsunuz | gelmiyorsunuz | ||||
| III. Çoğul şahıs | geliyorlar | gelmiyorlar | ||||
4. Gelecek Zaman (-ecek)
Henüz gerçekleşmemiş o andan sonra gerçekleşecek olayları anlattığımız zaman kipimizdir.
Örnek: Bu sıkıntılı günler birkaç aya kadar bitecek.
| ŞAHIS | OLUMLU | OLUMSUZ | ||||
| I. Tekil şahıs | geldim | gelmedin | ||||
| II. Tekil şahıs | geldin | gelmedin | ||||
| III. Tekil şahıs | geldi | gelmedi | ||||
| I. Çoğul şahıs | geldik | gelmedik | ||||
| II. Çoğul şahıs | geldiniz | gelmediniz | ||||
| III. Çoğul şahıs | geldiler | gelmediler | ||||
5. Geniş Zaman (-ar)
Geçmişte yaşanmış bugün devam etmekte olan muhtemelen gelecekte de olacak olan olay ve durumları anlattığımız zaman kipimizdir.
sürekli yaptıklarımız ve alışkanlıklarımızı anlatırken bu zaman dilimini kullanırız.
Örnek: Güneş doğudan doğar.
Akşamları erken yatar, sabahları erken kalkarım
| ŞAHIS | OLUMLU | OLUMSUZ | ||||
| I. Tekil şahıs | geldim | gelmedin | ||||
| II. Tekil şahıs | geldin | gelmedin | ||||
| III. Tekil şahıs | geldi | gelmedi | ||||
| I. Çoğul şahıs | geldik | gelmedik | ||||
| II. Çoğul şahıs | geldiniz | gelmediniz | ||||
| III. Çoğul şahıs | geldiler | gelmediler | ||||
B. DİLEK (TASARLAMA) KİPLERİ
Eylemlerin gerçekleşmesi ile ilgili istekleri, dilekleri anlatan kiplerimizdir.
- Dilek kiplerinde eylemin zamanı yoktur sadece tasarı, plan vardır.
- Gereklilik Kipi (-meli)
Bir işi yapmamız gerektiğini anlatan kipimizdir.
Örnek: Derslerine düzenli çalışmalısın
| ŞAHIS | OLUMLU | OLUMSUZ | ||||
| I. Tekil şahıs | gelmeliyim | gelmemeliyim | ||||
| II. Tekil şahıs | gelmelisin | gelmemelisin | ||||
| III. Tekil şahıs | gelmeli | gelmemeli | ||||
| I. Çoğul şahıs | gelmeliyiz | gelmemeliyiz | ||||
| II. Çoğul şahıs | gelmelisiniz | gelmemelisiniz | ||||
| III. Çoğul şahıs | gelmeliler | gelmemeliler | ||||
- Dilek-Şart Kipi (-se)
Bir işin gerçekleşmesinin şarta bağlandığı cümlelerdir. Bu tür cümleler iki bölümden oluşur. Birinci bölüm şart bölümü gerçekleşirse ikin bölümdeki yargı da gerçekleşir.
Örnek: Akşam olmadan ödevlerimi bitse çok iyi olacak.
| ŞAHIS | OLUMLU | OLUMSUZ | ||||
| I. Tekil şahıs | gelsem | gelmesem | ||||
| II. Tekil şahıs | gelsen | gelmesen | ||||
| III. Tekil şahıs | gelse | gelmese | ||||
| I. Çoğul şahıs | gelsek | gelmesek | ||||
| II. Çoğul şahıs | gelseniz | gelmeseniz | ||||
| III. Çoğul şahıs | gelseler | gelmeseler | ||||
İstek Kipi (-a)
bu kipi de isteklerimiz için kullanırız. gerçekleşmesini istediğimiz duygularımızı anlatırız. şart kipiyle karıştırmamalıyız.
Örnek: Küçüklerimizi sevelim, büyüklerimizi sayalım.
| ŞAHIS | OLUMLU | OLUMSUZ | ||||
| I. Tekil şahıs | geleyim | gelmeyeyim | ||||
| II. Tekil şahıs | gelesin | gelmeyesin | ||||
| III. Tekil şahıs | gele | gelmeye | ||||
| I. Çoğul şahıs | gelelim | gelmeyelim | ||||
| II. Çoğul şahıs | gelesiniz | gelmeyesiniz | ||||
| III. Çoğul şahıs | geleler | gelmeyeler | ||||
Emir Kipi
Bir şeyin yapılmasını emreden kipimizdir. özel bir ekimiz yoktur. Şahıs ekleriyle yapılr.
Not: Emir kipin I. şahıs ekleri yoktur.
Örnek: Çabuk buraya gel
| ŞAHIS | OLUMLU | OLUMSUZ | ||||
| I. Tekil şahıs | —— | —— | ||||
| II. Tekil şahıs | gel | gelme | ||||
| III. Tekil şahıs | gelsin | gelmesin | ||||
| I. Çoğul şahıs | —— | —— | ||||
| II. Çoğul şahıs | gelin | gelmeyin | ||||
| III. Çoğul şahıs | gelsinler | gelmesinler | ||||
