GAZEL

GAZEL

Gazel Nazım Biçiminin Özellikleri:

• En az beş en fazla on beş beyitten oluşan, en yaygın lirik şiir türüdür.
• Aruzun her kalıbıyla yazılabilir.
• Âşk, şarap, ayrılık, hasret, zamandan yakınma, felsefi-didaktik düşünceler, din ve tasavvuf gibi konular bu nazım biçimiyle ele alınır.
• Uyak düzeni "aa, ba, ca, da, …" biçimindedir.
• İlk beyitine "matla", ikinci beyitine "hüsn-i matla"; son beyitine "makta" veya "taç beyit", ondan bir öncekine de "hüsn-i makta" denir.
• En güzel beyitine "beyt-ül gazel" denir.
• Şairin adı veya mahlası son beyitte geçer.
• Gazeller redifleriyle adlandırılır.
• Konu bakımından Halk şiirindeki koşmaya benzer.
• Gazellerde genellikle her beyit farklı konudan söz eder. Konu birliği yoktur.
• Konu birliği görülen gazellere "yek-ahenk gazel" denir. Bütün beyitleri aynı güzellikte olan gazellere "yek-avaz gazel" denir.
• Dize ortalarında iç uyaklı olan ve dörtlük haline getirilebilen gazellere "musammat gazel" denir.

Örnek:

Bu hüsnile o/ bi – vefa / şöhret-me'ab-ı şivedir.

Hakka ki gün mihr-i semâ / âli-cenâb-ı şivedir.

Meyden midir bu haleti / hep nâz ü fitne adeti

Çeşm-i siyâh-ı afeti / mest-i harâb-ı şivedir. (Danîş)

– Felsefi düşüncelerin dile getirildiği gazellere "hikemi gazel" adı verilir.

– Divan şiirinde en ünlü gazel şairleri şunlardır: "Fuzuli, Nabi, Nedim, Baki, Naili"